7/2/12

Αποκριές με δύο λόγια...

Με τη λέξη απόκρεω ή αποκριά, ενοούμε την περίοδο των τριών εβδομάδων πριν από την Καθαρά Δευτέρα, κατά την οποία επικρατεί το έθιμο του μασκαρέματος, αν και στην ελληνική πολιτική σκηνή το συγκεκριμένο έθιμο κρατάει 12 μήνες το χρόνο, με τους πολιτικούς μας να ντύνονται μικρομεσαίοι, υπερασπιστές των φτωχών, ελληναράδες, φρουροί της νομιμότητας, υπερασπιστές της δημοκρατίας κ.α. 


Κυριολεκτικά «Αποκρεά» σημαίνει τον αποχαιρετισμό της περιόδου κρεατοφαγίας ή την αποχή από το κρέας (από-κρεώ). Αντίστοιχη είναι η λατινογενής «Καρναβάλι», η οποία είναι και αυτή σύνθετη, με πρώτο συνθετικό τη λέξη carne = κρέας και δεύτερο συνθετικό τη λέξη vale = χαιρετώ.
Οι Απόκριες αποτελούν ουσιαστικά την εισαγωγή στην περίοδο της νηστείας και προετοιμασίας για τη γιορτή του Πάσχα, με τις Αγιοβασιλίτσες να βγάζουν το κόκκινο στρίγκ, να βάζουν ένα πράσινο ή κίτρινο και να ψάχνουν ένα κοφίνι με κόκκινα αυγά ή έναν αχυρώνα με αδέσποτα κουνέλια. Πάντα toplees. Θεωρείται κεκτημένο δικαίωμα και αν τολμήσει η τρόικα να τις βάλει χέρι, τότε εμείς θα της βάλουμε το τρίτο το μακρύτερο. 
Χίλια δυο μας έκοψε, αλλά το μπανιστήρη θεωρείται ιερό και όσιο. 


Οι ρίζες των εθίμων της Αποκριάς μπορούν να ανιχνευθούν και χωρίς τη βοήθεια του επιθεωρητή Κλουζώ ή του αστυνόμου Μπέκα στην αρχαιότητα.
Σχετίζονται με τις λατρευτικές γιορτές προς τιμήν του θεού Διονύσου, στις οποίες κυριαρχούσε ο ενθουσιασμός, η ευθυμία και η σκωπτική διάθεση. Με την επικράτηση ή επιβολή κατ' άλλους του χριστιανισμού, στοιχεία της αρχαιοελληνικής λατρείας μαγειρεύτηκαν με αυτόν, με αποτέλεσμα  στο κρανίο των παπάδων να επικρατήσει ένα μπάχαλο, μία τρικιμία και αποσβολωμένοι με βλέμα μοσχαρίσιο να μην γνωρίζουν αν θα πρέπει να ευλογήσουν ή να αφορίσουν. 


Από το 19ο αι. μέχρι σήμερα το καρναβάλι ξεκινά κάθε χρόνο την Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου και λήγει την Κυριακή της Τυροφάγου. Αν και εκεί που έχει φτάσει το τυρί... Με μακαρόνια όλοι τη βγάζουμε. Όπότε μην εκπλαγείται αν δείτε ή ακούσετε αντί για Τυροφάγου, Μακαροφάγου. 


Παλιότερα, τον εορταστικό τόνο έδιναν οι παρέες των μεταμφιεσμένων, που κυκλοφορούσαν στους δρόμους και γύριζαν τα βράδια στις γειτονιές τραγουδώντας άσεμνα και σκωπτικά τραγούδια, σε σημείο που να ζαλίζουν τα π@π@ρι@ των ευτυχώς λίγων ξενέρωτων. Έτσι και αλλιώς αυτοί καλούσαν την τότε χωροφυλακή για ψύλλου πήδημα, διότι αυτοί δεν πηδούσαν με να τίποτα. Αυτού του είδους, όμως, οι καρναβαλικές εκδηλώσεις χάθηκαν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό με το πέρασμα του χρόνου για να επικρατήσουν οργανωμένες από τις τοπικές κοινωνίες τυποποιημένες εορταστικές εκδηλώσεις με αποκριάτικες στολές και άρματα, όχι μάχης βέβαια.


 Το καρναβάλι όμως είναι στενά συνυφασμένο με την πολιτισμική κληρονομιά κάθε περιοχής της Ελλάδας. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα γίνεται προσπάθεια να αναβιώσουν παραδοσιακά αποκριάτικα έθιμα σε πολλά μέρη της χώρας. Κυρίαρχα στοιχεία σε αυτά αποτελούν τα μεγάλα και φαρδιά φαλλικά σύμβολα που πάρα μα πάρα πολλοί θα τα ήθεαν μόνιμα παρκαρισμένα στα οπίσθια όλων αυτών που κόπτονται για τη σωτηρία της πατρίδος, αλλά και η σάτιρα, η οποία συνδέεται άμεσα με τα τοπικά δρώμενα ή επικεντρώνεται σε επίκαιρα θέματα που σχετίζονται με την Ελλάδα αλλά και με το διεθνή χώρο.


Το πιο σημαντικό καρναβάλι στον ελληνικό χώρο διοργανώνεται στην Βουλή, στο Σύναγμα. 
Ακολουθεί η Πάτρα, η Ξάνθη, το Ρέθυμνο, οι περιοχές Μοσχάτο και Ρέντη στην Αθήνα, ο Σοχός Θεσσαλονίκης, η Νάουσα Ημαθίας, η Δράμα κ.λ. 
Οι αποκριάτικες εκδηλώσεις αρχίζουν κάθε χρόνο στις 17 Ιανουαρίου και λήγουν την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς με το κάψιμο του βασιλιά Καρνάβαλου, αν και φέτος δεν γνωρίζουμε αν θα έχουμε σπίρτα, πετραίλαιο κ.λ. και την μεγάλη παρέλαση των καρναβαλιστών.